Schade is groot
De schade die grensoverschrijdend gedrag veroorzaakt valt niet te onderschatten. In de eerste plaats op menselijk vlak. Slachtoffers van intimidatie kunnen dat als traumatisch ervaren. Veelbelovende carrières belanden op een zijspoor, levensvreugde gaat verloren. Organisaties lijden economische schade omdat getalenteerde werknemers in een giftige werkcultuur niet goed tot hun recht komen en er mogelijk voor kiezen hun loopbaan elders voort te zetten. Het menselijk kapitaal loopt dan letterlijk de deur uit. Daarnaast is er reputatieschade, zowel voor de organisatie als de betrokken personen. Want wie wil er nog samenwerken met in opspraak geraakte bedrijven of mensen? Gevoelige materie dus.
Grensoverschrijdend gedrag is onacceptabel en beschadigend. Iedereen moet het beste uit zichzelf kunnen halen zonder geïntimideerd te worden door collega’s of leidinggevenden die hun temperament niet onder controle hebben. Het klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet, zo laat de praktijk zien.
Situatie is zelden meteen duidelijk
Het is niet vreemd dat organisaties de neiging hebben om in een kramp te schieten als een melding van grensoverschrijdend gedrag naar buiten komt. De organisatie en de beklaagde voelen zich aangevallen. Terwijl het bij de koffiemachine gonst van de geruchten, ontstaat al snel de behoefte om intern en extern te laten zien dat de zaak niet op zijn beloop wordt gelaten en dat actie wordt ondernomen. Door die dadendrang gaat het onbedoeld nogal eens mis.
De neiging bestaat om het slachtoffer te beschermen en disciplinaire maatregelen te nemen tegen de beklaagde. In het geval van een evidente ontsporing kan dat gerechtvaardigd zijn. Maar de situatie is zelden meteen duidelijk. Nader onderzoek levert vaak een genuanceerd beeld op. De eerste vraag die gesteld zou moeten worden is: Wat bedoelt een melder precies met een ‘onveilige werkomgeving’? Een manager moet medewerkers bijvoorbeeld wel kritische feedback kunnen geven, zonder dat dat meteen gekwalificeerd wordt als ‘ongepast’. Een snel oordeel kan een verkeerd oordeel zijn. Niet alleen de melder raakt dan beschadigd, ook de afdeling, de manager en de hele organisatie. De consequenties zijn vaak groot en dreunen lang na.
Handreiking Mariëtte Hamer
Een gezonde werkcultuur is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, het vraagt om goed werkgeverschap én dito werknemerschap. Rust en zorgvuldigheid bij het instellen en uitvoeren van een onderzoek zijn geboden. Een goede voorbereiding kan het verschil maken. De handreiking die regeringscommissaris Mariëtte Hamer heeft gedaan om seksueel grensoverschrijdend gedrag aan te pakken is een goede start om beleid op te stellen.
Het voordeel van de handreiking is dat die zorgt voor verdere bewustwording. Maar het document is niet arbeidsrechtelijk ingestoken en geeft geen indicatie wat vanuit juridisch perspectief verstandig is. Dat is nog een gemis. Want wat doe je als je als organisatie een brief krijgt van een advocaat die je aansprakelijk stelt? Daar zegt de handreiking niets over. Terwijl dat wel belangrijk is, want een correcte en respectvolle afhandeling van grensoverschrijdend gedrag moet een bestendige juridische basis hebben. De handreiking is overigens nog niet definitief. Hamer noemt het zelf een ‘prototype’. Ze roept organisaties op om ervaringen te delen, zodat ze die kan verwerken in een aangescherpte versie.
Zorgvuldig onderzoek
Iedere individuele kwestie aangaande grensoverschrijdend gedrag is pijnlijk. Door alle aandacht voor de incidenten is het ook een kans om het beleid te professionaliseren. Dat is hard nodig. Onderzoek naar niet-integer en grensoverschrijdend gedrag laat vaak te wensen over.
Zorgvuldig onderzoek kost tijd en is gebaat bij onafhankelijkheid. Het is zaak om naar de feiten te kijken en los te komen van emoties en kwalificaties. Gedegen onderzoek is in veel zaken een zwakke stee, daarom investeert Boels Zanders in de uitbreiding van zijn bestaande activiteiten op dit vlak. Als kantoor kunnen we het maatschappelijk vraagstuk van grensoverschrijdend gedrag niet oplossen, maar als het nodig is kunnen we wel juridisch advies geven óf deskundig feitenonderzoek uitvoeren.
