Nieuwe stikstofplannen
In de eerste plaats werkt het Ministerie aan een regeling voor de zogenaamde piekbelasters. Piekbelasters zijn bedrijven – zowel agrarisch als industrieel – die veel stikstof uitstoten en een grote invloed hebben op de natuur. Naar schatting gaat het om zo’n 3000 bedrijven. Het is de bedoeling dat de stikstofemissie van deze bedrijven fors wordt gereduceerd. Besloten is om met hen in gesprek te gaan over de verduurzaming, verplaatsing of beëindiging van hun bedrijfsvoering. Welke bedrijven worden aangemerkt als piekbelasters en hoe de regeling er precies uit gaat zien, zal op zijn vroegst eind mei duidelijk moeten worden.
In de tweede plaats lag tot eind maart een wetsvoorstel ter consultatie waarmee de stikstofreductiedoelstellingen moeten worden vervroegd van 2035 naar 2030. Daarnaast wordt in het wetsvoorstel de vergunningplicht uitgebreid naar stikstofgerelateerde wijzigingen die géén significante gevolgen kunnen hebben voor een Natura 2000-gebied. Dit is een belangrijke ontwikkeling voor de praktijk. Ook voor intern salderen zal dan namelijk een vergunning moeten worden aangevraagd, en – zelfs – voor wijzigingen die leiden tot een afname van stikstofuitstoot.
Externe en interne saldering
Bij saldering wordt tegenover een activiteit met negatieve gevolgen voor een Natura 2000-gebied maatregelen gesteld die positieve gevolgen hebben voor dit gebied, zodat er per saldo geen aantasting van natuurwaarden plaatsvindt. Er wordt bij saldering een onderscheid gemaakt tussen intern en extern salderen.
Intern salderen ziet op het creëren van stikstofruimte binnen een locatie. Denk daarbij aan de uitbreiding van een agrarisch bedrijf van één naar twee stallen, waarbij stikstofruimte wordt gecreëerd door het opwaarderen van de bestaande stal naar een emissiearme stal. Bij extern salderen wordt daarentegen buiten de locatie stikstofruimte gecreëerd. Daarbij kan men denken aan een bedrijf dat (deels) stopt en de daardoor ontstane stikstofruimte binnen zijn natuurvergunning overdraagt aan een ander.
De Wet natuurbescherming roept een vergunningplicht in het leven voor plannen en projecten die niet direct verband houden met of nodig zijn voor het beheer van een ‘Natura 2000’-gebied en die significante gevolgen kunnen hebben voor het gebied. Intern salderen leidt in beginsel niet tot een toename van stikstofdepositie en wordt daarom niet aangemerkt als een project dat significante gevolgen heeft voor een natura 2000-gebied. Intern salderen kan daarom vergunningvrij, zo oordeelde de rechter in een uitspraak van 20 januari 2021. Dit leidt echter tot knelpunten in de praktijk: Initiatiefnemers kunnen moeilijk aantonen dat zij toestemming hebben voor hun activiteit, toezichthouders kunnen moeilijk vaststellen of een activiteit conform het wettelijke kader wordt uit gevoerd en bevoegde instanties hebben geen mogelijkheid om via beleidsregels voorwaarden te stellen aan intern salderen. Volgens de minister zou een vergunningplicht deze knelpunten moeten verhelpen.
Voor extern salderen is daarentegen reeds een vergunning vereist. Per provincie is beleid opgesteld aan de hand waarvan de aanvraag van deze vergunningen dient te worden beoordeeld. De verlening van vergunningen voor aanvragen met stikstofeffecten op Natura 2000-gebieden verloopt echter erg moeizaam en is in sommige provincies zelfs geheel stil komen te liggen. Zo maakte de provincieNoord-Brabant bekend géén vergunningen meer te verlenen, totdat de benodigde herstelmaatregelen zijn geborgd en de effecten ervan voldoende zeker zijn. Bovendien is extern salderen politiek omstreden. Private partijen kopen op grote schaal boeren uit, met als doel de stikstofruimte die daarmee gecreëerd wordt extern te salderen. Gevreesd wordt dat de regering hierdoor de regie kwijtraakt. Er wordt daarom tevens gewerkt aan nieuwe regels voor extern salderen, waarmee het opkopen van boeren door private partijen aan banden wordt gelegd.
Politieke ontwikkelingen
De uitzonderlijke overwinning van de BBB kan niet onopgemerkt blijven. Het is een duidelijk signaal aan het kabinet: een groot deel van de Nederlandse stemmers is het niet eens met de stikstofaanpak. Kortgezegd pleit de BBB voor een versoepeling van de stikstofregels. Dit staat haaks op de nieuwe plannen van het kabinet, die juist een verscherping van de stikstofregels inhouden.
Volgende maand zullen de Provinciale Staten de leden van de Eerste Kamer verkiezen. Gezien de overwinning van de BBB bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten is het nog maar de vraag of het kabinet nadien in de Eerste Kamer een meerderheid weet te vinden voor haar plannen. Bovendien heeft het kabinet besloten de uitvoering van de stikstofplannen grotendeels bij de provincies neer te leggen. Nu de BBB hier een groot onderdeel van uitmaakt, zal dit bijna onvermijdelijk tot spanningen leiden tussen het kabinet en de provincies.
Of de nieuwe stikstofplannen er in deze vorm daadwerkelijk komen en op welke manier invulling zal worden gegeven aan de uitvoering is allerminst duidelijk. Wij houden de ontwikkelingen nauwlettend voor u in de gaten.
