Netbeheerders zijn aan zet om de netcongestie op te lossen door het elektriciteitsnet te verzwaren. Gemeenten en andere overheden kunnen dit bespoedigen. Gemeenten kunnen reeds bestaande middelen, zoals het vestigen van een voorkeursrecht of desnoods onteigening, inzetten om de benodigde gronden te verwerven.
Deventer geeft het voorbeeld: het college besloot deze zomer om op een landelijk gebied van bijna 15 hectare een (voorlopig) voorkeursrecht te vestigen. Dit voorkeursrecht is gevestigd voor de realisatie van een hoog- en middenspanningsstation. Vanwege dit voorkeursrecht moet de eigenaar de percelen bij verkoop eerst aanbieden aan de gemeente. De gemeente kan die percelen vervolgens ter beschikking stellen aan de netbeheerders, om daar een hoog- en middenspanningsstation te laten bouwen.
Het vestigen van een voorkeursrecht is de eerste stap die een gemeente kan zetten om gronden te verkrijgen die benodigd zijn om een nieuw midden- of hoogspanningsstation te bouwen. Een nadeel van het voorkeursrecht is echter dat dit pas effect heeft als de huidige eigenaar besluit zijn of haar gronden te koop aan te bieden.
De gemeente kan uiteraard ook vrijwillige afspraken maken om de gronden en medewerking te verkrijgen. Er zijn inmiddels veel bedrijventerreinen en woningbouwplannen die in hun groei worden geremd, door het ontbreken van transportcapaciteit. De gemeente kan met de grondeigenaren en vertegenwoordigers van die bedrijventerreinen afspraken maken over het verkrijgen van de benodigde gronden, bijvoorbeeld in ruil voor investeringen in faciliteiten of de infrastructuur.
Als de netbeheerder al concrete plannen heeft en de grond niet minnelijk kan worden verkregen, kan de gemeente (of bepaalde andere overheidsorganen) overgaan tot onteigenen. In dat geval kunnen de gronden rechtstreeks op kosten van en ten behoeve van de netbeheerder worden onteigend, zodat de netbeheerder na het verkrijgen van de benodigde toestemmingen aan de slag kan.
Een onteigeningstraject kan lang duren. Het is daarom aan te raden om het onteigeningstraject tijdig op te starten. Het is goed om te weten dat het voor het onteigeningstraject niet noodzakelijk is dat de planologische grondslag onherroepelijk is.
Het is uiteindelijk aan de netbeheerders om het elektriciteitsnet te verzwaren en netcongestie op te lossen, maar ook gemeenten kunnen een faciliterende rol spelen. Vanwege de doorlooptijden is het wel zaak om daar op tijd aan te beginnen.
