Kan de regeling van de legitieme portie in het erfrecht nog rekenen op steun in de samenleving? De regeling roept al langere tijd discussie op in de samenleving en juridische wereld. Daarom bracht het WODC in kaart wat Nederlanders vinden van deze wettelijke bescherming voor onterfde kinderen en wat de gevolgen zouden zijn als de legitieme portie afschaft zou worden.
Ouders kunnen hun kinderen in hun testament onterven, maar in Nederland hebben onterfde kinderen recht op een zogenoemde legitieme portie. Dit is een geldbedrag ter waarde van de helft van het erfdeel dat het kind normaal zou ontvangen. Ook een kind dat niet is onterfd kan, als de waarde van diens erfdeel lager is dan de legitieme portie, dit tekort in geld van de andere erfgenamen eisen.
Stel, u heeft drie kinderen en besluit er één te onterven. Zonder de legitieme portie zou dit kind niets krijgen. Dankzij deze regeling kan het toch een zesde deel van de erfenis opeisen. Dit biedt bescherming, maar kan ook leiden tot spanningen binnen families.
In het onderzoek van het WODC staat de vraag centraal wat de Nederlandse bevolking van de legitieme portie vindt. Daarnaast is de vraag gesteld wat de gevolgen zijn als de legitieme portie afgeschaft zou worden.
Uit het onderzoek blijkt dat 65% van de Nederlanders de legitieme portie belangrijk vindt als bescherming voor onterfde kinderen. Tegelijkertijd vindt ongeveer 20% dat de Nederlandse bevolking volledige vrijheid moeten hebben om hun erfenis zelf te bepalen. De meningen zijn dus verdeeld.
De legitieme portie bestaat niet alleen in Nederland. In landen als België, Duitsland en Frankrijk speelt deze regeling een vergelijkbare rol. Hier heeft men ook gesproken over het afschaffen ervan, maar in alle drie de landen is ervoor gekozen om de legitieme portie te behouden.
De belangrijkste reden hiervoor is dat deze regeling gezien wordt als een basisbescherming tegen volledige uitsluiting uit een erfenis. In vrijwel alle gevallen is het recht op de legitieme portie een geldvordering, net als in Nederland. Dit benadrukt dat veel landen een balans zoeken tussen bescherming van erfgenamen en vrijheid van de erflater.
Voorstanders van afschaffing wijzen erop dat het erfrecht eenvoudiger wordt zonder de legitieme portie. Dit kan leiden tot een snellere afhandeling van nalatenschappen en minder conflicten over het opeisen van deze rechten.
Toch waarschuwen experts dat afschaffing juist nieuwe problemen kan opleveren. Onterfde kinderen zullen mogelijk andere manieren zoeken om hun recht te halen, zoals het aanvechten van testamenten. Dit kan leiden tot meer juridische procedures en extra kosten voor families. Daarnaast zou het noodzakelijk zijn om andere wettelijke rechten te herzien, zoals het recht op een som voor de verzorging van jonge kinderen.
Het WODC-onderzoek benadrukt dat de afschaffing van de legitieme portie zowel voordelen als nadelen heeft en geen eenvoudige oplossing biedt. U leest het volledige onderzoek van het WODC hier.
Heeft u vragen over de legitieme portie of andere onderwerpen binnen het erfrecht? Neem contact op met Christiane Verfuurden of één van onze advocaten gespecialiseerd in Familie- en Erfrecht.
