In de projectontwikkeling binnen de energietransitie komen er de laatste tijd meer en meer vragen aan de orde over de verplichting (?) om tijdig zogenaamde SCOPE 12 inspecties uit te voeren. Dit artikel geeft beknopt inzicht in het onderwerp, waar rekening mee gehouden moet worden en wat feiten of fabels zijn.
Een Scope 12 certificering is een binnen de branche in het leven geroepen protocol voor veiligheidsinspecties van nieuwe en bestaande PV-installaties. Scope 12 inspecties zijn DC- en AC-zijdige inspecties, waarbij aan de AC-zijde de scope reikt vanaf de omvormers van de PV-installatie tot en met de hoofdaansluiting. Het kan daarbij gaan om twee soorten inspecties. Allereerst is er een begin inspectie (EBI) na realisatie van de PV-installatie, die periodiek wordt opgevolgd door een vervolginspectie (PI). De vervolginspectie moet iedere 5 jaar plaatsvinden, tenzij contractueel iets anders is bepaald. De werkzaamheden van de EBI en PI inspecties verschillen van elkaar. Bij de EBI ligt de focus op de kwaliteit van de aanleg: voldoet de installatie aan de op dat moment geldende normen en de instructies van de fabrikant. Tijdens de PI wordt de toestand van de installatie beoordeeld. SCOPE 12 inspecties zijn vooralsnog met name relevant in het kader van installaties die zich bevinden in de omgeving van veeteeltbedrijven. Het doel van de SCOPE 12 inspecties is om op een uniforme wijze de veiligheid van PV-installaties in kaart te brengen en te optimaliseren. Hierna zal duidelijk worden dat dit vervolgens impact heeft op de verzekerbaarheid van de installaties en de opstallen.
Een SCOPE 12 certificering is niet bij wet verplicht. Sinds 1 januari 2023 hebben veel verzekeraars dit echter wel als verplichting in hun polisvoorwaarden opgenomen. Zonder tijdige Scope 12 certificering is er dus geen dekking. De verplichting om voor een geldige certificering zorg te dragen lijkt daarom primair in de risicozone te liggen van de eigenaars van de onroerende zaak waarop zich de installatie bevindt. Om over een geldige certificering te kunnen beschikken moet een inspectiebedrijf ingeschakeld worden met een geldig SCIOS certificaat dat is uitgegeven door de Certificatie-instelling (CI). Enkel zij kunnen het vereiste certificaat afgeven om aan de polisvoorwaarden te voldoen.
De resultaten van de SCIOS SCOPE 12-inspectie moeten in een rapport opgenomen worden dat in het SCIOS-portaal geüpload moet worden met het adres en de installatie-eigenschappen. Dit portaal is momenteel toegankelijk voor SCIOS-gecertificeerde bedrijven en de installatie-eigenaar. In de toekomst zal dit ook toegankelijk worden voor (vertegenwoordigers van) verzekeringsbedrijven. De inspectie wordt geregistreerd:
Uiteraard is het – zeker bij een EBI keuring – gewenst om een rapport zonder constateringen te ontvangen. Een rapport met constateringen hoeft echter niet direct problematisch te zijn. Het gaat met name om de aard van de vastgestelde constateringen en hoe daarmee wordt omgegaan.
Gecertificeerde bedrijven voeren de inspecties uit aan de hand van een Technische Document # 18 (afgekort TD18) dat werd opgesteld met als doel te voorzien in een gestandaardiseerde methode voor het verrichten van SCOPE 12 inspecties. Op die manier kunnen de resultaten hiervan op een eenduidige manier gerapporteerd worden.
In het TD18 staat: “Een gebrek is een constatering, dat op de beschreven plaats de installatie niet voldoet aan de technische installatievoorschriften van de fabrikant of de veiligheidseisen zoals beschreven in de toegepaste normen en wet- en regelgeving.” Daarom moet ieder rapport vermelden aan welke installatievoorschriften of gangbare veiligheidseisen niet voldaan wordt. De toepasselijke regelgeving moet daarbij uitdrukkelijk benoemd worden.
Vervolgvraag is dan óf en binnen welke tijd ‘constateringen’ verholpen moeten worden. Daarvoor moet gekeken worden naar een derde document dat ‘IB22 classificatie’ wordt genoemd. Hierin staat hoe constateringen geclassificeerd moeten worden en wanneer ze verholpen moeten zijn. Uit het document volgt dat de branche in het kader van deze veiligheidsinspecties iedere vastgestelde afwijking kwalificeert als een ‘gebrek’ (soms ook ‘afwijking’ of ‘defect’ genoemd in voormelde documenten). Dit is van belang omdat dit impliceert dat iedere constatering verholpen moet worden.
In het IB22 document is een tabel opgenomen waarin de categorieën gebreken worden geclassificeerd.
Bekijk tabel 1: Classificatie van constateringen.
Daarbij is er ook een tweede tabel opgenomen die richttijden voor herstel weergeeft. Let op, het gaat om richttijden, want contractueel kunnen er afwijkende verplichtingen afgesproken zijn. Volledigheidshalve: De richttijden uit de tabel zijn afgeleid uit de NTA 8220 normregeling.
Constateringen uit de eerste categorie vormen grote risico’s en moeten per direct verholpen worden. De Installatie mag niet in gebruik zijn tot e.e.a. verholpen is. Dus zelfs voordat er een schriftelijk rapport beschikbaar is kunnen dergelijke constateringen al verstrekkende gevolgen hebben. Voor de tweede (‘Serieus’) en derde (‘Gering’) categorie geldt dat de constateringen binnen drie maanden na het verstrekken van het rapport verholpen moeten worden. Constateringen die in de vierde categorie vallen vereisen aandacht, maar er is daarbij geen sprake van een specifiek vermelde hersteltermijn.
Wanneer de constateringen verholpen zijn moet dit in het portaal worden aangegeven. Dat kan door een her-inspectie te laten uitvoeren of bewijsmateriaal aan te bieden waaruit blijkt dat de constatering verholpen is. In ieder geval moeten alle aandachtspunten uit de rapportage binnen 1 jaar na de inspectiedatum uitgevoerd te zijn. Dat lijkt dus zelfs voor de vierde categorie te gelden.
Hoewel de SCOPE 12 certificering voortkomt uit verzekeringseisen dient ze meerdere belangen. Het is een middel om aan de hand van een uniform protocol duidelijke inzichten over het functioneren en de veiligheid van PV-installaties te komen. Alle items die worden vermeld in de rapportage moeten uiteindelijk verholpen worden.
Het voorgaande wil echter niet zeggen dat er meteen actie moet worden ondernomen nadat een rapport tot stand komt. Voor iedere categorie van constateringen geldt immers een andere (al dan niet contractueel bepaalde) hersteltermijn. Ook moet altijd bekeken worden of de constateringen wel correct zijn (lees: in lijn met de TD18 en IB22 uitgangspunten, de geldende normvoorschriften en toepasselijke regelgeving). Een rapport hoeft dus niet meteen zo zwart-wit te zijn als het wordt gepresenteerd.
