Welke voorstellen van een leverancier mag een winkel accepteren? En waar ligt de grens tussen samenwerking en verboden marktafspraken? Die vragen staan centraal in een onderzoek naar energiedrankproducent Red Bull. De impact is breder: ook supermarkten, tankstations en andere verkooppunten moeten scherp zijn op hun afspraken met leveranciers.
Na een onaangekondigde inspectie in 2023 bij het hoofdkantoor van Red Bull in Oostenrijk, heeft de Europese Commissie nu een formeel mededingingsonderzoek gestart. Twee mogelijke overtredingen staan centraal.
Ten eerste zou Red Bull met “financiële en niet-financiële prikkels” winkels hebben gestimuleerd om uitsluitend Red Bull te verkopen en concurrerende merken te weren. Daarnaast zou het bedrijf verkooppunten hebben aangespoord om Red Bull prominent in het schap te plaatsen, ten koste van de zichtbaarheid van andere energiedranken.
Ten tweede onderzoekt de Commissie de rol van Red Bull als categoriemanager. In die rol bepaalt een leverancier het schap- en marketingbeleid van een hele productcategorie. Red Bull zou die invloed hebben ingezet om de eigen producten te bevoordelen en concurrenten te benadelen.
De Europese mededingingsregels, vastgelegd in (onder andere) het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (artikel 102 VWEU), verbieden misbruik van een machtspositie als dat de handel tussen lidstaten schaadt. De Nederlandse Mededingingswet bevat een vergelijkbare bepaling (artikel 24).
Voorbeelden van verboden gedrag zijn het vragen van onredelijk hoge prijzen, het beperken van distributiekanalen of het stellen van aanvullende voorwaarden zoals koppelverkoop. Ook afspraken over promotie of de schapindeling kunnen hier onder vallen.De sancties bij overtreding zijn fors. Bij schending van artikel 102 VWEU kan een boete volgen tot tien procent van de wereldwijde jaaromzet. De Europese Commissie maakt daar regelmatig gebruik van. In 2024 kreeg Meta bijvoorbeeld een boete van 797 miljoen euro voor machtsmisbruik.
Het onderzoek naar Red Bull staat niet op zichzelf. Eerder dit najaar startte de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een eigen onderzoek naar prijsverschillen tussen Nederlandse en buitenlandse supermarkten. Eén van de vragen is of hogere prijzen in Nederland het gevolg zijn van inkoopafspraken tussen leveranciers en winkels.
De ACM kijkt onder meer naar de winstmarges van Nederlandse leveranciers en het effect daarvan op de consumentenprijzen. Winkels die niet meewerken aan het onderzoek riskeren eveneens boetes.
Voor supermarkten, tankstations en andere verkooppunten, maar ook voor leveranciers, zijn deze onderzoeken een wake-upcall. Winkels zijn meer dan doorgeefluiken. Via assortiment, schapindeling en promoties beïnvloeden zij namelijk direct het koopgedrag van consumenten. Het is daarom essentieel om afspraken over zichtbaarheid, exclusiviteit en marketing juridisch goed vast te leggen en te toetsen aan de mededingingsregels.
Meer weten over contractuele afspraken met klanten of leveranciers? Of over de mededingingsrisico’s van een samenwerking?
Neem dan contact op met Silvia Vinken of Aniek van Gisteren.
