Het onderwerp algemene voorwaarden is binnen Nederland reeds complex. In een internationale context is dit onderwerp nog veel complexer, omdat een Nederlandse ondernemer met andere rechtssystemen te maken kan krijgen. In het Duitse rechtssysteem bestaan enkele grote verschillen, die de Nederlandse ondernemer niet verwacht, maar wel belangrijk zijn eens te benoemen.
Indien twee ondernemers uit verschillende landen zaken met elkaar doen en beide ondernemers algemene voorwaarden hanteren, bestaat niet alleen de vraag welke algemene voorwaarden van toepassing zijn, maar ook de vraag op grond van welk rechtssysteem moet bepaald worden welke algemene voorwaarden van toepassing zijn. Dit heet ‘battle of forms’. In een ander artikel wordt nader op dit onderwerp ingegaan. Als vaststaat welk rechtssysteem geldt, kan worden vastgesteld welke algemene voorwaarden gelden.
Als het Duitse recht van toepassing blijkt te zijn, gelden de Duitse regels met betrekking tot de toepasselijkheid van algemene voorwaarden. De wetsteksten in het Nederlandse en het Duitse recht lijken op het eerste gezicht op elkaar. Het Duitse recht is echter veel strenger. Er is snel sprake van algemene voorwaarden. Algemene voorwaarden zijn alle bepalingen die zijn opgesteld om meermaals te gebruiken. Het is niet noodzakelijk dat deze voorwaarden in de praktijk ook meermaals worden gebruikt. Een bepaling wordt al zo gezien als één partij tijdens de onderhandelingen het initiatief neemt tot een voorstel en eenzijdig erop aandringt dat deze bepaling dient te gelden.
In andere woorden: alle voorstellen van de initiatiefnemende partij zullen al snel als algemene voorwaarden worden beschouwd. Dit is ook het geval als het document niet het uiterlijk heeft van algemene voorwaarden, maar bijv. in een modelovereenkomst zijn gegoten.
Een bepaling is geen algemene voorwaarde als deze in detail tussen partijen is uitonderhandeld, “aushandeln”. Dit is iets anders dan “verhandeln”. Het verschil met dit laatste is dat bij “aushandeln” beide partijen aantoonbaar de kans hebben gehad om zelf invulling te geven aan de bepaling. Krijgt de andere partij deze kans niet, dan is sprake van algemene voorwaarden.
In de rechtspraak worden verschillende voorbeelden genoemd:
Waarom is het zo belangrijk te weten of sprake is van algemene voorwaarden of een individuele overeenkomst? Volgens de wet zijn algemene voorwaarden nietig als sprake is van strijd met de redelijkheid en billijkheid en de andere partij onredelijk wordt benadeeld. Hiervan is zeer snel sprake. Ter vergelijking: alle bepalingen die in het Nederlandse recht nietig zouden zijn in een B2C relatie, zijn in het Duitse recht in principe ook nietig in een B2B relatie.
Dit laatste maakt dat het uitsluiten van aansprakelijkheid in Duitse algemene voorwaarden bijna niet mogelijk is en aan strikte vereisten is gebonden. Dit staat haaks op het Nederlandse recht, waarin men gewend is de aansprakelijkheid, behoudens opzet en grove schuld, te beperken of uit te sluiten. Indien men in Duitse algemene voorwaarden de aansprakelijkheid wil beperken of uitsluiten, zal men dit dus samen moeten ‘ausverhandeln’. Immers is in het Duitse recht – net zoals in het Nederlandse recht – in individuele overeenkomsten veel mogelijk op grond van de contractsvrijheid.
Indien u tot de Duitse markt wilt toetreden, kunt u niet één op één uw Nederlandse algemene voorwaarden laten vertalen en kopiëren. Het is belangrijk om advies in te winnen om te voorkomen dat uw algemene voorwaarden nietig blijken te zijn.
Heeft u vragen over dit onderwerp of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Anne-Marie van Dijk of Stephan Diel van Team German Desk.
