De casus is als volgt. Erflater heeft in 2006 een testament opgesteld. In dat testament heeft hij zijn toenmalige echtgenote tot erfgename benoemd onder de voorwaarde dat zij op moment van overlijden nog getrouwd zijn. Voor het geval niet aan die voorwaarde wordt voldaan, heeft erflater zijn broer tot erfgenaam benoemd.
In 2009 zijn erflater en zijn toenmalige echtgenote 2009 gescheiden. In datzelfde jaar is erflater opnieuw getrouwd met zijn tweede echtgenote. Zij hebben twee kinderen gekregen.
Erflater overlijdt in 2017. Dan ontstaat een geschil tussen de weduwe en de broer van erflater over wie nu de erfgenaam is of zijn; de broer of de weduwe en de kinderen?
Uitleg testament
Om die vraag te beantwoorden, moet het testament van erflater worden uitgelegd. Verwezen wordt naar r.o.v. 3.2.1 en 3.2.2 van het arrest. Hierin zet de Hoge Raad uiteen dat bij de uitleg van een testament dus moet de worden gelet op de verhoudingen die het testament kennelijk wenst te regelen, en op de omstandigheden waaronder het is gemaakt. Bij het vaststellen van die omstandigheden kunnen feiten en omstandigheden van na het opmaken van het testament van belang zijn, omdat daaraan bewijs kan worden ontleend van een omstandigheid waaronder het testament is gemaakt.
Verwachtingen over toekomstige gebeurtenissen die de erflater had bij opstellen van het testament kunnen in aanmerking komen als omstandigheid waaronder het testament is gemaakt. Deze verwachtingen kunnen ook van belang zijn bij het vaststellen van de verhoudingen die de erflater met de uiterste wil kennelijk wenst te regelen.
Onvoorziene omstandigheden
Doen zich na het opmaken van de uiterste wil feiten en omstandigheden voor (zoals in dit geval een tweede huwelijk en de geboorte van twee kinderen) waardoor de feitelijke verhoudingen niet langer aansluiten bij hetgeen de erflater kennelijk wenste te regelen, dan kan het testament zo worden uitgelegd dat dat alleen geldt voor de situatie die bestond voordat de bedoelde feiten en omstandigheden zich hadden voorgedaan (dus in dit geval de situatie zoals die was vóór hertrouwen en kinderen krijgen). Als die uitleg in dit geval gevolgd wordt, zijn de weduwe en de kinderen de erfgenamen. Dan wordt er namelijk vanuit gegaan dat het testament alleen geldt voor de situatie dat de erflater niet getrouwd was en geen kinderen had.
Voor een zodanige uitleg van het testament is niet vereist dat de erflater bij het opmaken daarvan op de bedoelde feiten en omstandigheden vooruitloopt. De omstandigheid dat de erflater in zijn testament niet is vooruitgelopen op een scheiding, een tweede huwelijk en de komst van kinderen, maakt met andere woorden dus niet dat die wijziging bij de uitleg van het testament geen rol kan spelen, aldus de Hoge Raad.
Verwijzing
Hoe het testament van erflater nu in dit geval moet worden uitgelegd en wie dus erfgenaam is of zijn, respectievelijk de broer of de weduwe en de kinderen, is nog niet duidelijk. De Hoge Raad heeft de zaak daarvoor naar het Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch verwezen, die zich daar over zal buigen.
Duidelijk is wel dat het raadzaam is om een testament na belangrijke levensgebeurtenissen te actualiseren. Tevens is aan te bevelen een considerans in een testament op te nemen waaruit meer blijkt van de bedoelingen van de erflater.
Vragen
Heeft u vragen over testamenten of andere erfrechtelijke onderwerpen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Christiane Verfuurden of met één van de andere advocaten van Team Familie- en erfrecht.
