Passieve openbaarmaking is openbaarmaking op verzoek. Per 1 mei a.s. gaat het stelsel van passieve openbaarmaking wijzigen. De belangrijkste wijzingen zetten wij hieronder op een rijtje:
- De verdagingstermijn wordt verkort van vier naar twee weken, waarbij verdaging uitsluitend mogelijk is als de omvang of de gecompliceerdheid van het verzoek dit rechtvaardigt;
- De beslistermijn voor milieu-informatie is niet langer twee, maar – net als voor alle andere informatie – vier weken;
- Er moet een contactpersoon worden aangewezen, die als eerste aanspreekpunt fungeert bij vragen over de beschikbaarheid van publieke informatie.
Introductie nieuwe weigeringsgronden en afslanking bestaande weigeringsgronden
De Woo introduceert verder nieuwe relatieve weigeringsgronden, zoals:
- de bescherming van concurrentiegevoelige bedrijfs- en fabricagegegevens die niet vertrouwelijk aan de overheid zijn verstrekt, en;
- het goed functioneren van de Staat, andere publiekrechtelijke lichamen of bestuursorganen.
Overige wijzigingen
Verder vinden er nog een aantal wijzigingen ten aanzien van bestaande weigeringsgronden plaats. Twee daarvan hebben betrekking op de weigeringsgronden “het voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling” en “persoonlijke beleidsopvattingen voor intern beraad”.
Zo vindt er een afslanking van de weigeringsgrond “het voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling” plaats. In de Woo is deze weigeringsgrond niet terug te vinden tussen de andere relatieve weigeringsgronden, maar is de weigeringsgrond “het voorkomen van onevenredige benadeling” in een afzonderlijk lid opgenomen. Dit is een bewuste keuze, omdat deze weigeringsgrond de volgende drie beperkingen bevat: (i) deze grond kan niet meer als subsidiaire weigeringsgrond worden gebruikt, (ii) het moet gaan om uitzonderlijke gevallen en (iii) het moet gaan om een andere onevenredige benadeling dan de belangen waarop de andere weigeringsgronden zien.
Aanscherping weigeringsgrond ”persoonlijke beleidsopvattingen voor intern beraad”
Onder de Woo wordt ook de weigeringsgrond “persoonlijke beleidsopvattingen voor intern beraad” aangescherpt. Zo vindt voor documenten die zijn opgesteld ten behoeve van formele bestuurlijke besluitvorming, zoals adviesnota’s, een omkering van de hoofdregel plaats. Dit houdt in dat zulke documenten in beginsel – al dan niet in geanonimiseerde vorm – openbaar moeten worden gemaakt. Dit is slechts anders als het kunnen voeren van intern beraad hierdoor onevenredig wordt geschaad.
Achtergrond wijzigingen
De achtergrond van al deze wijzigingen is dat het uitgangspunt van de Woo, te weten dat documenten in beginsel openbaar zijn, wordt doorgetrokken in de weigeringsgronden. De weigeringsgronden worden nu zo geformuleerd dat documenten openbaar zijn, “tenzij”. De bedoeling daarvan is dat “achterkamertjespolitiek” echt tot het verleden gaat behoren. De vraag blijft of de Woo op zich deze cultuurverandering teweeg kan brengen.
Géén overgangsrecht: directe werking
Van belang is dat de voornoemde wijzigingen per 1 mei a.s. direct in werking treden. Er geldt, met andere woorden, geen overgangsrecht. Dit betekent niet alleen dat de Woo per direct werking heeft voor Woo-verzoeken die worden ingediend vanaf 1 mei a.s., maar ook dat de Woo van toepassing is op Wob-besluiten waarop nog geen beslissing op bezwaar is genomen. In bezwaar geldt namelijk voor het bestuur een verplichting tot het maken van een volledige heroverweging, waardoor in de beslissing op bezwaar met het nieuwe recht rekening moet worden gehouden.
De Woo bij reeds aanhangige beroepsprocedures
De Woo kan verder ook bij reeds aanhangige beroepsprocedures om de hoek komen kijken. Als de bestuursrechter oordeelt dat het bestuur een nieuw besluit moet nemen, vormt de Woo daarbij het toetsingskader. In een recente uitspraak van 26 april jl. sorteert de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State hier al op voor, door te overwegen dat vanaf 1 mei a.s. ook voor besluiten die worden genomen na een bestuurlijke of judiciële lus de bepalingen van de Woo in acht moeten worden genomen. Oplettendheid is dus vereist.
